کار با XAML

زبان XAML مخفف عبارت EXtensible Application Markup Language می باشد. زبان XAML یک زبان توصیفی می باشد و بر پایه قواعد XML می باشد. این زبان در ایجاد برنامه های WPF نقش بسیار موثری را بازی می کند.این زبان که همراه با ویژوال استودیو 2008 درون آن موجود و نصب شده می باشید، برای نمونه سازی وتعریف آبجکت های WPF به کار می رود. منظور از آبجکت، در اینجا یک واژه کلی می باشد. از یک خط ساده گرفته تا تولید و ایجاد کنترل های پیچیده، همگی قابل پیاده سازی با این زبان توصیفی می باشند. در واقع WPF این زبان را برای ایجاد واسط های کاربری برنامه های خود به کار می گیرد.اگر چه در ابتدا ممکن است اینگونه به نظر آید که استفاده از XAML برای طراحی پنجره ها و یا صفحات و یا هر آبجکت دیگری درون WPF مشکل تر از نحوه ایجاد فرم های ویندوزی در مدل های برنامه نویسی پیشین باشد، ولی به واقع اینگونه نیست. با کمی تلاش و استفاده از این زبان، پس از مدتی متوجه خواهید شد که توسعه برنامه ها و طراحی پنجره های برنامه به همراه محتویات درون آن ها، توسط XAML بسیار سریعتر و روان تر از روش های پیشین که معمولا به صورت Drag کردن کنترل ها و اشیاء بر روی فرم ها بود، می باشد. علاوه بر این پس از مدتی خواهید دید که ایجاد آبجکت ها و به ویژه ایجاد انواع اشکال با انواع افکت های گوناگون بر روی آن ها، توسط XAML به راحتی صورت می پذیرد.

در ادامه نگاهی گذرا به روش های پیشین طراحی خواهیم انداخت و مقایسه خواهیم کرد که استفاده از XAML در تولید برنامه های WPF چه اثراتی دارد.

طراحی واسط های گرافیکی کاربر قبل از WPF:
طراحی واسط های کاربری در مدل های برنامه نویسی قبل از WPF (برنامه های ویندوزی ) همیشه با بخش کد و منطق برنامه درگیر بوده است. در بهترین حالت، در دات نت فریم ورک 2.0، هر فرم که به عنوان بالاترین آبجکت و به عنوان پدر تمامی آبجکت ها در برنامه های استفاده می شد، دراای دو کلاس مجزا است یکی از این کلاس ها که دارای متدی به نام InitializedComponents است. این متد وظیفه طراحی فرم و آبجکت های درون آن را بر عهده دارد. به محض قرار گیری آبجکتی مانند Button بر روی فرم، کدهایی درون متد مذکور به صورت اتوماتیک و توسط خود محیط برنامه نویسی ویژوال استودیو نوشته می شد. این کد ها مربوط به نحوه قرار گیری آبجکت مورد نظر بر روی فرم است. و کلاس دیگر معمولا برای کد نویسی و ایجاد منطق برنامه و مشخص کردن عملکرد فرم مربوطه و آبجکت های مربوطه به کار می رود. این مسئله ممکن است هیچ ایرادی در یک نگاه سطحی به همراه نداشته باشد. اما در گروه های برنامه نویسی، این یک معضل می باشد. به این دلیل که همیشه طراح با کد نویس درگیر است. این مشکل زمانی بیشتر خود را نشان می دهد که طراح برنامه، ( منظور از طراح، گرافیست برنامه می باشد) از کد نویسی و منطق های برنامه نویسی اطلاعات چندانی نداشته باشد
.این موضوع با ورود ASP.NET 2.0 و به وجود آمدن مبحث Code Behind که منطق برنامه را از طراحی آن جدا می کرد، تا حدی مرتفع گردید. البته کماکان برای برنامه های ویندوزی هیچ راه حل مناسبی وجود نداشت.
این مسئله با آمدن تکنولوژی WPF و همراه ان زبان نشانه گذاری XAML به خوبی مرتفع شده و بسیاری از مشکلات را کاهش داده است. در این روش، گرافیست برنامه بدون داشتن دغدغه هایی از منطق و نحوه عملکرد برنامه، اقدام به ایجاد و طراحی پنجره های برنامه نماید.در واقع نکته کلیدی و تفاوت WPF با فرم های ویندوزی این است که WPF طراحی پنجره ها و آبجکت ها را بر خلاف فرم های ویندوزی به کد تبدیل نمی کند. و در نتیجه طراحی برنامه از کد نویسی و منطق آن کاملا جدا سازی شده است. این موضوع همیشه ذهن برنامه نویسان را درگیر کرده بود. در واقع برنامه نویسان حرفه ای، همواره در تلاش برای تولید برنامه هایی بودن که منطق برنامه از طراحی آن جدا باشد.
نکته :البته توجه به این نکته بسیار مهم است که وجود XAML به این معنا نیست که WPF حتما به این زبان نیاز دارد. اگر چنین تصوری دارید باید بگم که در اشتباه هستید. هم اکنون هم می توان طراحی برنامه را تماما به صورت کد نویسی انجام داد. اما این مسئله مشکلاتی را که پیش تر به آن ها پرداختم را به وجود می آورد.
---------عادت بد :
با وجود نر م افزار های گرافیکی که روز به روز بر تعداد آن ها هم افزوده میشه و با اضافه کردن plug in هایی به اون ها و گرفتن خروجی XAML از آن های نباید موجب این شود که نحوه کار کردن با XAML را کنار بگذاریم و از برنامه های آماده استفاده کنیم.. شدیدا و با تاکید بسیار توصیه می کنم که زیاد وابسته اینگونه نرم افزار ها نشوید.

XAML علاوه بر WPF در WF و SilverLight وXPS Documentation و دیگر ابزار نیز کاربرد دارد.

کامپایل XAML به فایل های BAML تزریق شونده به اسمبلی ها:
زمانی که طراحی های برنامه انجام گرفت، در زمان کامپایل برنامه، ویژوال استودیو تگ های XAML را به فرمتی جدید به نام BAML که مخفف Binary Application Markup Language می باشد، ترجمه می کند. فایل های BAML درواقع فرمت دودویی شده فایل های XAML می باشند. علاوه بر این فایل های BAML چون به صورت مجموعه ای از نشانه های می باشند، هم از لحاظ حجم کمتر از فایل های XAML می باشند و هم از لحاظ سرعت Load شدن، سریعتر از فایل های XAML می باشند. پس از ایجاد فایل های BAML آن ها به اسمبلی های برنامه شما ( فایل exe یا dll) ملحق می شوند. ( این عمل را اصطلاحا Embed کردن BAML به اسمبلی می گویند.
نکته (مهم):

از بزرگترین محاسن فایل های BAML این است که می تواند هر نوع فایلی را درون خودش نگه داری کند. به عنوان مثال فرض کنید که برنامه شما از فونتی به نام X استفاده می کند. در مدل های برنامه نویسی پیشین، چنانچه فونت X بر روی سیستم مقصد وجود نداشت، برنامه در قسمتی که از آن فونت استفاده می کرد، دچار اخلال می شد(هر نوع اخلالی اعم از جایگزین شدن با یک فونت دیگر و...) البته راه هایی برای مقابله با این مشکل وجود داشت. به عنوان مثال می توانستید، در هنگام ایجاد فایل های Setup فونت های مشخصی را به آن اضافه کنید تا در هنگام نصب برنامه در سیستم مقصد، فونت های مربوطه به پوشه فونت در سیستم مقصد کپی شوند. اما به روشی که به زودی خواهم گفت، می توانید فونت ها و یا فایل های دیگری را به فایل exe خود تزریق کنید. در نتیجه دیگر نیاز نیست که نگران وجود فونت خاصی بر روی سیستم مقصد باشید و مطمئن خواهید بود که هر جا که فایل exe شما وجود داشته باشد، آن فونت نیز وجود خواهد داشت. البته این تنها نقطه قوت BAML ها نیست. دستورات بسیار کوتاهی که قابل استفاده در XAML هستند برای دسترسی ساده و آسان به فایل های Resource شما، از دیگر مزایای آن ها می باشد که هدر این مورد در بخش های آتی بیشتر خواهید دانست.

ساختار فایل های XAML :
همانطور که قبلا نیز بدان اشاره شد، زبان XAML یک زبان XML base می باشد. پس طبیعتا شباهت بسیار زیاد و نزدیکی به قایل های XML دارد که تاکنون زیاد با آن ها سرو کار داشته اید. اما توجه به چهار نکته زیر که به نحوی قوانین فایل های XAML را بیان می کنند، می تواند در درک ساختار XAML ههآ بسیار مفید باشد.
همواره چهار نکته زیر را به خاطر داشته باشید :
الف: هر تگ آغاز شونده XAML نشان دهنده به نمونه ای از کلاس خاص در WPF نگاشت خواهد شد به عنوان مثال تگ <TextBlock> نشان دهنده آبجکتی از کلاس TextBlock می باشد. منظور از کلاس، هر کلاسی می تواند باشد. به عنوان مثال فرض کنید، کلاسی با نام MyCustomTextBox ایجاد کرده اید. حال می توانید با دستوری مشابه <cl:MyCustomTextBox> نمونه ای از آبجکت MyCustomTextBox را مشخص نمایید.
نکته:
کلمه cl به کار رفته در دستور فوق، جزء کلمات کلیدی نیست. در واقع نباید این تصور را بکنید، برای ایجاد نگاشت به کلاس های ساخته شده توسط خودمان، حتما کلمه cl را قبل از به کار ببریم. در واقع در این مثال من فرض کرده ام، که cl ، اشاره به فضای نامی دارد که کلاس MyCustomTextBox درون آن قرار گرفته است. نحوه مشخص کردن و اضافه کردن اسمبلی ها را در اسناد XAML را به زودی فرا خواهید گرفت.
ب: به دو صورت می توانید پایان تگ های XAML را مشخص نمایید. حالت اول : در این حالت از علامت (/>) در پایان تگ استفاده می کنید. که بیانگر پایان تگ می باشد.
قاعده نحوی :

کد:

<[Object Name] [ Object Attributes ] />

نمونه :

کد:

<TextBlock Text="this is a sample textBlock"/>

حالت دوم : از تگ (</[ObjectName]>) در پایان کد استفاده نمایید.
قاعده نحوی :

کد:

<[Object Name] [ Object Attributes ] ></[ObjectName]>

نمونه :

کد:

<TextBlock Text="this is a sample textBlock"></TextBlock>

ج: پس از نام آبجکت در تگ شروع کد، می توانید صفات آن آبجکت را مشخص نمایید. به عنوان مثال تکه کد زیر، یک Button را مشخص می کند که خواصی برای آن تنظیم شده است. همچنین رویداد کلیک برای آن تعریف شده است.

کد:

<Button Name="btnSum" Content="Calculate" Click="btnSum_Click"></Button>

د: می توانید خواص هر آبجکت را بین تگ های آغازین و پایانی آبجکت مورد نظر قرار دهید. به عنوان مثال کد فوق، با کد زیر برابر است:

کد:

        <Button Click="btnSum_Click">

            <Button.Name>btnSum</Button.Name>

            <Button.Content>Calculate</Button.Content>

        </Button>

عادت خوب :
سعی کنید، عادت به استفاده از روش دوم ( روش د ) در تنظیم خواص آبجکت ها کنید. البته این موضوع بیشتر برای زمانی استفاده می شود که بخواهید از خواص پیچیده و ترکیبی برای یک آبجکت استفاده کنید.( این موضوع را کمی جلوتر خواهید دید). ولی به عنوان نمونه برای مثال فوق، بهتر است که از روش ( ج ) به جای روش ( د) استفاده گردد.